کد مطلب:252641 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:285
فضل بن شاذان نیشابوری
او مردی بزرگ و مورد اعتماد و فقیهی عالی مقام و متكلمی توانا بود. گروهی از بزرگوارترین یاران ائمه را - از قبیل «محمد بن ابی عمیر»، «صفوان بن یحیی»، و... -
[ صفحه 367]
درك كرد و حدود پنجاه سال با آنان معاشرت داشت و از آنان استفاده می كرد. چنانكه خودش می گوید: هنگامی كه «هشام بن حكم» درگذشت «یونس بن عبدالرحمن» خلیفه ی آنان شد، و هنگامی كه او درگذشت «سكاك» در رد مخالفان، خلیفه ی مردم گردید و هم اكنون خلیفه ی مردم من هستم. [1] .
مرحوم شیخ طوسی او را از اصحاب امام هادی و امام عسكری علیهماالسلام ذكر كرده است و برخی از علمای رجال، او را از اصحاب امام علی النقی علیه السلام نوشته اند، ضمن آنكه او را از یاران امام جواد و امام عسكری علیهماالسلام نیز دانسته اند. [2] .
فضل بن شاذان كتابهای بسیاری نوشت. گفته اند 180 كتاب تألیف كرد، و از آن جمله كتاب «الایضاح» در علم كلام و تحلیل عقاید اصحاب حدیث است كه توسط دانشگاه تهران در سال 1392 هجری به چاپ رسیده است.
اقوال و آثار فضل بن شاذان مورد توجه علمای بزرگ بوده و به گفته های او در رد یا قبول راویان اكتفا می كردند. مرحوم كلینی - مؤلف كتاب اصول كافی - پاره ای از كلمات و نظرات او را در این كتاب شریف مورد توجه قرار داده است؛ و نیز مرحوم صدوق و شیخ طوسی به كلمات و اقوال او بسیار توجه داشتند. مؤلف «جامع الرواة» می نویسد: او رئیس و بزرگ طایفه ی ما - شیعیان - است و ارجمندتر از آن است كه درباره ی او سخنی بگوییم.
فضل بن شاذان در سفری خدمت امام حسن عسكری شرفیاب شد. هنگام مرخص شدن از خدمت امام، كتابی كه خودش نوشته بود از دستش افتاد. امام علیه السلام آن را برداشت و ملاحظه كرد و بر او رحمت فرستاد و فرمود: من بر مردم خراسان غبطه می برم كه فضل بن شاذان را در میان خود دارند. [3] .
به روایتی دیگر، كتاب «یوم و لیلة» او را به امام عسكری علیه السلام نشان دادند، آن گرامی سه بار بر او رحمت فرستاد و فرمود: سزاوار است به آن عمل شود. [4] .
[ صفحه 368]
شهید بزرگوار قاضی نورالله شوشتری در مورد فضل بن شاذان می نویسد: او از اكابر متكلمان و فاضل ترین مفسران و محدثان و بزرگترین اشراف فقیهان و مجتهدان و معروف ترین قاریان و اهل لغت و... بوده است. [5] .
فضل بن شاذان در نیشابور می زیست. «عبدالله طاهر» مؤسس سلسله ی طاهریان او را به جرم شیعه بودن تبعید كرد و او به بیهق «سبزوار» رفت. هنگامی كه خوارج در خراسان طغیان كردند، فضل از بیم آنان از آنجا بیرون رفته و از رنج راه بیمار شد و در ایام امامت امام حسن عسكری علیه السلام از دنیا رفت و در نیشابور قدیم به خاك سپرده شد. قبرش در یك فرسنگی نیشابور فعلی و زیارتگاه شیعیان است و به قبر وی تبرك می جویند. [6] .
[ صفحه 367]
درك كرد و حدود پنجاه سال با آنان معاشرت داشت و از آنان استفاده می كرد. چنانكه خودش می گوید: هنگامی كه «هشام بن حكم» درگذشت «یونس بن عبدالرحمن» خلیفه ی آنان شد، و هنگامی كه او درگذشت «سكاك» در رد مخالفان، خلیفه ی مردم گردید و هم اكنون خلیفه ی مردم من هستم. [1] .
مرحوم شیخ طوسی او را از اصحاب امام هادی و امام عسكری علیهماالسلام ذكر كرده است و برخی از علمای رجال، او را از اصحاب امام علی النقی علیه السلام نوشته اند، ضمن آنكه او را از یاران امام جواد و امام عسكری علیهماالسلام نیز دانسته اند. [2] .
فضل بن شاذان كتابهای بسیاری نوشت. گفته اند 180 كتاب تألیف كرد، و از آن جمله كتاب «الایضاح» در علم كلام و تحلیل عقاید اصحاب حدیث است كه توسط دانشگاه تهران در سال 1392 هجری به چاپ رسیده است.
اقوال و آثار فضل بن شاذان مورد توجه علمای بزرگ بوده و به گفته های او در رد یا قبول راویان اكتفا می كردند. مرحوم كلینی - مؤلف كتاب اصول كافی - پاره ای از كلمات و نظرات او را در این كتاب شریف مورد توجه قرار داده است؛ و نیز مرحوم صدوق و شیخ طوسی به كلمات و اقوال او بسیار توجه داشتند. مؤلف «جامع الرواة» می نویسد: او رئیس و بزرگ طایفه ی ما - شیعیان - است و ارجمندتر از آن است كه درباره ی او سخنی بگوییم.
فضل بن شاذان در سفری خدمت امام حسن عسكری شرفیاب شد. هنگام مرخص شدن از خدمت امام، كتابی كه خودش نوشته بود از دستش افتاد. امام علیه السلام آن را برداشت و ملاحظه كرد و بر او رحمت فرستاد و فرمود: من بر مردم خراسان غبطه می برم كه فضل بن شاذان را در میان خود دارند. [3] .
به روایتی دیگر، كتاب «یوم و لیلة» او را به امام عسكری علیه السلام نشان دادند، آن گرامی سه بار بر او رحمت فرستاد و فرمود: سزاوار است به آن عمل شود. [4] .
[ صفحه 368]
شهید بزرگوار قاضی نورالله شوشتری در مورد فضل بن شاذان می نویسد: او از اكابر متكلمان و فاضل ترین مفسران و محدثان و بزرگترین اشراف فقیهان و مجتهدان و معروف ترین قاریان و اهل لغت و... بوده است. [5] .
فضل بن شاذان در نیشابور می زیست. «عبدالله طاهر» مؤسس سلسله ی طاهریان او را به جرم شیعه بودن تبعید كرد و او به بیهق «سبزوار» رفت. هنگامی كه خوارج در خراسان طغیان كردند، فضل از بیم آنان از آنجا بیرون رفته و از رنج راه بیمار شد و در ایام امامت امام حسن عسكری علیه السلام از دنیا رفت و در نیشابور قدیم به خاك سپرده شد. قبرش در یك فرسنگی نیشابور فعلی و زیارتگاه شیعیان است و به قبر وی تبرك می جویند. [6] .
[1] فضل بن شاذان، مقدمه ايضاح، ص 3.
[2] مدرك بالا، ص 9 و ص 86.
[3] مقدس اردبيلي، جامع الرواة، ج 2، ص 5.
[4] ابوعلي حايري، منتهي المقال، ص 24.
[5] فضل بن شاذان، مقدمة ايضاح، ص 2.
[6] مدرك بالا، ص 48 تا 52.